1979 Audiencja generalna
1979 Castel Gandolfo, homilia

25 VII 1979

Przyjazd uczestników oazy III stopnia do Rzymu opóźniał się przez cały lipiec ze względu na trudności paszportowe. Wzywano na rozmowy, niektórym odmawiano wydania paszportu. Ojciec święty przez swojego sekretarza dopytywał, kiedy oaza się rozpocznie. Stało się to możliwe dopiero w sierpniu. Jednak treść przemówienia podczas środowej audiencji generalnej zdaje się sugerować, że Papież chciał te słowa powiedzieć wprost do członków Ruchu Światło-Życie.

Pragnę dzisiaj zwrócić się myślą ku młodzieży. Jest okres wakacyjny. Młodzież, a także i dzieci, wolne od zajęć szkolnych i uczelnianych, okres ten poświęcają na wypoczynek. Całą tę wypoczywającą młodzież i dziatwę pragnę serdecznie pozdrowić, życząc, ażeby wakacje przyniosły im nowy zasób sił, potrzebnych w przyszłym roku szkolnym bądź akademickim. Odpoczynek należy nie tylko do ludzkiego porządku, ale także do Bożego programu życia ludzkiego. Dobrze odpoczywa ten, kto dobrze pracuje − i na odwrót ten, kto dobrze pracuje, powinien dobrze odpocząć.

Myśl moja zwraca się w sposób szczególny do tych licznych grup młodzieży, które odpoczynek wakacyjny traktują w łączności z pogłębieniem swojego stosunku do Boga, z ugruntowaniem swego życia duchowego. Wiele takich grup młodzieży znam osobiście z okresu mojej poprzedniej kapłańskiej i biskupiej posługi w Polsce. O wielu innych dowiaduję się już tutaj. Z pewnością w różnych krajach Europy i świata spotykamy się wśród młodzieży z ożywionym poszukiwaniem wartości duchowych i religijnych. To, że życia nie można wypełnić tylko treściami i wartościami materialnymi, to młodzi zdają się szczególnie żywo odczuwać − i stąd ich dążenia i poszukiwania, które mogą być dla nas tylko źródłem pociechy i nadziei. Świadczą one o człowieku, który chce żyć pełnym życiem, niejako oddychać pełnymi płucami swej ludzkiej osobowości. Życie zredukowane do jednego wymiaru − doczesności, materii, użycia − budzi s przeciw.

Znamienne dla tych młodzieżowych środowisk, o których myślę w tej chwili, jest szukanie − zwłaszcza w tym okresie roku − bliższego kontaktu z naturą. Zbocza górskie, głębie leśne, jeziora, wybrzeża morskie, pociągają w ciągu lata ogromne rzesze ludzi. Jednakże dla wielu grup młodzieżowych ten odpoczynek, którego udziela człowiekowi łono natury, staje się szczególną okazją do bliższego obcowania z Bogiem. Odnajdują Go właśnie w dojrzałym pięknie przyrody, które dla tylu już w dziejach umysłów i serc stawało się źródłem religijnego natchnienia. Odnajdują w tym podwójnym niejako spotkaniu siebie: swoje głębsze ja, swoje wnętrze. Przyroda im do tego pomaga. Wnętrze ludzkie staje się w obcowaniu z nią jakby bardziej przejrzyste dla człowieka równocześnie bardziej przenikliwe dla działania łaski, która czeka na to wewnętrzne skupienie młodego serca, ażeby do niego trafiać z większą skutecznością.

Obcując przez wiele lat z tego rodzaju grupami i środowiskami młodzieży, zauważyłem, że duchowość ich opiera się na dwóch źródłach, które zasilają prawie równolegle młode dusze. Jednym z nich jest Pismo święte, a drugim liturgia. Czytanie Pisma świętego związane z systematyczną refleksją nad jego treściami, zmierzające do rewizji własnego życia, staje się potężnym źródłem odnajdywania siebie i odnawiania ducha we wspólnocie. Równocześnie cały ten proces rozbudowywanej w różnych kierunkach liturgii słowa prowadzi najprostszą drogą do Eucharystii, przeżywanej głębią młodzieńczych serc zawsze zarazem w sposób wspólnotowy. Wokół Eucharystii wspólnota ta − wszystkie więzi, jakie z niej wynikają, nabierają nowej głębi i mocy: więzy koleżeństwa, przyjaźni, miłości, ku którym młode serce otwiera się szczególnie w tym okresie życia. Stała obecność Chrystusa, Jego eucharystyczna bliskość, nadaje tym więzom wymiar szczególnego piękna i szlachetności.

Środowiska i grupy młodzieżowe, o których myślę w tej chwili, są z  reguły pełne autentycznej, młodzieńczej radości. Nieraz podziwiałem, jak ta radość i spontaniczność szła doskonale w parze z umiłowaniem porządku i dyscypliny. Już to samo było zawsze dla mnie żywym dowodem na to, że człowieka można wychować tylko od wewnątrz, siłą duchowego ideału, ukazując mu proste zarysy prawdy i kształt autentycznej miłości, w której osadzone jest życie ludzkie przez Chrystusa. Ja sam zawsze z takich spotkań wracałem radośniejszy i duchowo wypoczęty. Piękna radość jest tak samo ważna dla człowieka jak piękna miłość. Szczególnym wyrazem tej radości jest zawsze śpiew. Do dzisiaj mam w pamięci te rozśpiewane młodzieżowe grupy, które dały początek nowemu stylowi współczesnej pieśni (czy raczej piosenki) religijnej. To zjawisko zasługuje na osobne przeanalizowanie.

Są to ponadto grupy chętnie pielgrzymujące. Człowiek współczesny z pewnością bardziej od poprzednich pokoleń jest człowiekiem w ruchu. Do młodzieży odnosi się to w mierze szczególnej. Tych pielgrzymujących (w znaczeniu dosłownym) grup młodzieżowych jest wiele. Pielgrzymka staje się często dopełnieniem wędrówki turystycznej, chociaż ma inny od tamtej charakter. Mam w pamięci jedną zwłaszcza taką pielgrzymkę, która co roku w pierwszych dniach sierpnia wyrusza z Warszawy na Jasną Górę. Młodzież stanowi zdecydowaną większość pielgrzymów, którzy w ciągu 10 dni przebywają pieszo (nieraz w trudnych warunkach) przestrzeń prawie trzystu kilometrów. Wśród tej pielgrzymującej młodzieży grupę co roku liczniejszą stanowi młodzież włoska.

Przed kilku tygodniami odbyło się w Rzymie sympozjum zorganizowane przez Radę Episkopatów Europejskich na temat: Młodzież a wiara. Przeszło siedemdziesięciu biskupów reprezentujących Episkopaty Europy analizowało dogłębnie nastawienie współczesnej młodzieży do wiary oraz zastanawiało się nad charakterystycznymi cechami jej religijności. Nie ukrywając pewnego niepokoju z powodu ujawniających się czasem wśród młodzieży negatywnych nastawień do niektórych wartości tradycyjnych, biskupi podkreślili, że młodzież dzisiejsza coraz bardziej odkrywa Kościół jako wspólnotę wiary, że zbliża się ze szczególnym zaangażowaniem do Ewangelii i do osoby Jezusa Chrystusa, że głęboko odczuwa znaczenie i wartość medytacji i modlitwy.

Niech to, co powiedziałem, będzie także jakimś dodatkiem do tego kapitalnego tematu, jakim zajmowali się w czerwcu przedstawiciele Episkopatów z całej prawie Europy. Nade wszystko zaś dla wszystkich młodych, a zwłaszcza tych, którzy podczas wakacji szukają Boga, niech będzie dowodem, że Papież o nich pamięta i prosi Chrystusa dla nich o piękną radość i o piękną miłość.

Ks. F. Blachnicki, Godziny Taboru. Carlsberg-Lublin 1989, s. 124-126.

12 VIII 1979

Pierwsza oaza III stopnia w Rzymie odbyła się w dniach 4-20 sierpnia. W niedzielę 12 sierpnia w ogrodach Castel Gandolfo Ojciec święty odprawił dla jej uczestników Mszę św. i wygłosił homilię do czytań 19 niedzieli zwykłej roku B: 1 Krl 19, 4-8; Ef 4, 30 – 5, 2; J 6, 41-51.

Moi drodzy! Mało by było powiedzieć, że wyrażam moją radość z tego spotkania. Jestem głęboko wzruszony. Jestem wzruszony waszą obecnością i tym wszystkim, co za tą waszą obecnością się kryje. Kryje się tajemnica Bożych wyroków, tajemnica Bożej Opatrzności. Inaczej nie możemy sobie tłumaczyć tego dziwnego spotkania. Nie możemy sobie tłumaczyć tego, że w ogrodach Castel Gandolfo, gdzie w czasie wakacji od wieków przebywali papieże, ten papież spotyka się z wami i przemawia do was ojczystym, polskim językiem.

A jest to ten sam człowiek, który jeszcze rok temu o tym samym czasie odwiedzał liczne wspólnoty oazowe, wspólnoty środowisk Światło-Życie: przede wszystkim na terenie archidiecezji krakowskiej, ale i poza jej terenem, najchętniej się z wami spotykał. Jest to ten sam człowiek, który ma w sercu i w oczach wasz program, który wciąż jeszcze słyszy wewnętrznym słuchem te wasze oazowe śpiewania, w których wyraża się nowe tchnienie samego Ducha: wyraża się w naszej mowie i wyraża się w melodii. Wówczas, kiedy tchnie Duch, muszą bowiem mówić i język, słowo i melodia.

Tak więc tu, na tym miejscu, witam was z serdecznym wzruszeniem, a w was witam wszystkich waszych kolegów, koleżanki, braci i siostry z całej Polski. Jesteście tutaj ich reprezentantami i spotykając się z wami, spotykam się z nimi.

Treść tego naszego spotkania jak zawsze wyznaczona jest słowem Bożym i Eucharystią. Tak jak do tego wzywali ojcowie, zbliżamy się i my potomkowie tych ojców w Chrystusie Panu naszym, zbliżamy się do dwu stołów: do stołu słowa Bożego i do stołu eucharystii, ażeby z nich czerpać. I to jest treść naszego spotkania. To jest jego szczyt.

W tym momencie szczytu przemawia do nas słowo Boże dzisiejszej liturgii całym swoim bogactwem. Bogactwem jest także i to, że te odległe teksty i odległe postacie mówią nam o człowieku dzisiejszym. Czyż nie jest obrazem człowieka dzisiejszego ten umęczony prorok Eliasz, który ma dość życia i pragnie tylko je zakończyć, zmęczony wędrówką po pustyni? Czy nie ma dzisiaj ludzi i to często już ludzi młodych, waszych rówieśników, którzy są zmęczeni? Zdawałoby się, że życie nie jest pustynią, że człowiek je tak wspaniale urządził, tak bardzo może się cieszyć owocami swojego geniuszu, dziełami postępu, a jednak tylu jest ludzi zmęczonych, którzy nie widzą sensu życia i  zapadają w sen.

Ten wielki prorok Starego Przymierza, prorok Eliasz, głosi mową prorocką przez sam stan swojego ducha, przez tę frustrację wewnętrzną której się poddał. I wtedy słyszy słowo: Wstań, weź i jedz, czeka cię jeszcze długa droga. Ale można by też powiedzieć, że słyszy jeszcze inne słowo: Zbudź się, Pan jest dobry. To właśnie jest to słowo, to tajemnicze słowo, to sakralne słowo, które musi usłyszeć człowiek wszystkich epok, które musi usłyszeć człowiek współczesny, ażeby ta wędrówka, jaką jest życie, nabrała dla niego sensu: Wstań, Pan jest dobry.

Moi drodzy, wy wszyscy usłyszeliście to słowo w waszych wspólnotach. Każdy z was i każda z was usłyszeliście to słowo w głębi swojego serca: Pan jest dobry. I oto w ślad za tym syntetycznym słowem objawia się wszystko to, co świadczy o dobru, co świadczy o Bogu, co świadczy o Jego dobroci: jest dobry, ponieważ daje się nam.

Dzisiejsza liturgia słowa jest w szczególny sposób nasycona treścią eucharystyczną. Jest dobry, bo daje się nam. Daje się nam nie tylko w swoich dziełach, chociażby w tych wspaniałych dziełach natury, które nas w tej chwili otaczają; inaczej, a przecież podobnie jak otaczają nas polskie lasy czy polskie jeziora, czy polskie góry. Ale przede wszystkim jest dobry, ponieważ daje się nam sam. Ażeby się nam dać, staje się Człowiekiem. I jest taki trzydziestoletni okres w dziejach człowieka, w dziejach ludzkości, kiedy chodzi po ziemi Człowiek-Bóg, Bóg-Człowiek; i dzieli z człowiekiem sobie współczesnym i nie tylko współczesnym, lecz z człowiekiem wszystkich czasów, jego życie, jego trudy, jego zmęczenie, jego radości, jego problemy. I mówi ludzkim językiem i miłuje ludzkim sercem. A to wszystko, co mówi w ludzkim języku, jest Bożym słowem, jest wyrazem tego, że Bóg nam się daje jako Prawda, że dzieli się z nami prawdą.

Nie poprzestaje na tym, dzieli się z nami sobą. I tę tajemnicę obdarowania człowieka sobą czyni szczytem i ośrodkiem wspólnoty, która wokół Niego się kształtuje i która trwa przez wieki, wspólnoty, którą my stanowimy, wspólnoty, której na imię Kościół.

Daje nam siebie w sakramencie. Sakrament zrodził się z Jego zbawczego, odkupieńczego czynu. Ten czyn był ofiarą. Złożył za człowieka, za wszystkich i za każdego, siebie w ofierze. Dał swoje Ciało i swoją Krew. W ten sposób bowiem umiera się na krzyżu, że daje się ciało i krew, aż do ostatniego słowa, aż do ostatniego tchnienia, aż do tego: Wykonało się. I w ten sposób składa się ofiarę, że umierając na krzyżu, zostawia się to Ciało i Krew jako Pokarm. Pokarm, żeby kiedyś znużony człowiek, wędrujący po pustyni życia jak ten prorok, jak Eliasz, mógł w krytycznej chwili usłyszeć słowo: Obudź się, Pan jest dobry. Obudź się. Tutaj jest Pokarm i Napój. Czeka cię jeszcze droga.

Moi drodzy, wy jesteście młodzi, wy nie możecie inaczej myśleć, inaczej czuć, tylko właśnie tak. Was czeka droga. Wy jesteście przyszłością świata, wy jesteście nadzieją pokolenia, które powoli przechodzi. Was czeka droga. Ale właśnie dlatego, że was czeka droga, wy musicie mieć głębokie poczucie sensu tej drogi. I musicie także wiedzieć o tym Pokarmie tajemniczym. Musicie znać smak tego Pokarmu, któremu na imię Eucharystia. Ma on smak chleba i wina. Ma on smak miłości. Ma on smak Boga samego.

Dzisiaj święty Paweł mówi do nas śmiałym językiem, mówi do chrześcijan, do Efezjan i mówi do nas: Jesteście naśladowcami Boga, bądźcie naśladowcami Boga. I nie mówi nic za wiele. Ci, którym Bóg daje się cały, mogą tak myśleć o sobie, a nawet muszą tak myśleć. I potem tłumaczy, jak to mają unikać grzechu, wszystkiego, co dzieli, jak to mają wzajemnie się sobą obdarowywać, wzajemnie sobie służyć, jak to mają budować życie własne, osobiste, małżeńskie, rodzinne; jak to mają budować życie społeczne, życie narodu i Kościoła na zasadzie tej służby, tego dawania siebie drugim, tak jak nauczył nas On. Jesteśmy naśladowcami Boga, ponieważ Bóg stał się naszym wzorem w Chrystusie.

Może człowiek wobec tego wszystkiego zachwycić się, ale może także zwątpić w swoje siły i zwątpić w możliwości swojego serca: przecież tyle jest na świecie zła, grzechu, niegodziwości, tyle jest dowodów słabości człowieka wokół nas. I w nas samych je znajdujemy. Może człowiek się załamać. I wtedy ten sam apostoł powie: Jak to? Będziesz zasmucał Ducha Świętego?

Chrystus został nie tylko w Pokarmie. Sakrament Jego Ciała i Krwi, Eucharystia, jest znakiem, w którym dając nam siebie, daje nam Ducha swojego. Powiedział kiedyś apostołom: Pożyteczne jest, abym Ja odszedł, bo kiedy odejdę, poślę wam Ducha. Jeśli nie odejdę, Pocieszyciel do was nie przyjdzie, jeśli odejdę, poślę Go do was. I my mamy brać Ducha, Ducha Świętego. Nam nie wolno Ducha Świętego zasmucać: naszą ograniczonością, ciasnotą naszej ludzkiej duszy, naszymi przyzwyczajeniami w sposobie myślenia i działania, naszym zamknięciem. On chce być w nas, On chce w nas działać, On chce nas przetwarzać. Bo przecież mamy być naśladowcami Boga, stworzeni na Jego obraz i podobieństwo. Mamy w życiu swoim urzeczywistniać wszystko to, co wynika z obrazu i podobieństwa Boga żywego.

Moi drodzy, oto pokrótce treść dzisiejszej liturgii słowa. Zatrzymaliśmy się przy tym stole słowa Bożego, żeby przynajmniej naszkicować główne myśli. Trzeba, żebyśmy dalej szkicowali w sobie, czerpiąc z tego Bożego słowa wspaniały Boży plan, dzięki któremu życie człowieka nabiera właściwych wymiarów i żebyśmy znając te wymiary, nosząc je w sobie, do tych samych wymiarów wprowadzali życie naszych bliźnich, naszych braci i sióstr, bliskich i dalekich, naszych rówieśników, naszego pokolenia. Takie jest posłannictwo waszej wspólnoty. Takie jest posłannictwo wszystkich wspólnot, które tu reprezentujecie. Takie jest posłannictwo Kościoła. Takie jest posłannictwo ludu Bożego. I o tym wy doskonale wiecie, tego się uczycie z radością z roku na rok postępując w tej umiejętności, w tym się coraz bardziej gruntujecie, pogłębiacie. O tym wy doskonale wiecie. Wiecie, że tak jest. Wiecie, że dla tego warto żyć.

W waszych spotkaniach wakacyjnych i całorocznych, w całym programie Ruchu Światło-Życie macie jeszcze jedną wielką radość − radość dziecięcą wówczas, gdy spotykacie się z Matką Pięknej Miłości, wówczas kiedy spotykacie się z Niepokalaną, kiedy patrzycie na Nią takimi oczyma, jakimi patrzył patron naszych czasów − błogosławiony Maksymilian Kolbe, kiedy patrzycie na Nią z taką właśnie miłością i z taką nadzieją, widząc w Niej początek, zawsze początek.

Niech i to nasze spotkanie, które odbywa się w tym ogrodzie, gdzie Ona ma swoje miejsce, będzie przez Nią, przez Matkę Pięknej Miłości, przez Niepokalaną, nasycone tą szczególną, maryjną treścią, która jest treścią życia waszego ruchu.

I w ten sposób, moi drodzy, tak przygotowani rozważaniem słowa Bożego dzisiejszej liturgii przystąpmy do stołu eucharystycznego. Niech to wszystko, co zostało przez nas rozważone, stanie się ciałem w nas. Przeżyjemy raz jeszcze tę wielką rzeczywistość: Bóg jest dobry, Pan jest dobry. I niech z tego nabierze na nowo sensu ten dzień, który dał nam Pan i każdy dzień, i całe życie nasze. Ta radość, o której śpiewają w oazach po całej polskiej ziemi, a teraz także nawet i na ziemi włoskiej. niech się rozrośnie w waszych sercach w ogromną radość i niech się udzieli innym, tak jak udzielała się radość apostołów poprzez wszystkie doświadczenia i cierpienia, które znosili. Poprzez to wszystko, co stanowi niejako powtórzenie tych cierpień i prześladowań w naszej epoce. Niech się w naszych sercach rozrośnie ta ogromna radość i niech porwie za sobą ludzi − naszych braci. Wstań! Pan jest dobry! Czeka cię daleka droga! Amen.

Ks. F. Blachnicki, Godziny Taboru. Carlsberg-Lublin 1989, s. 134-137.
Por. także w: Domowy Kościół (1979) nr 21, listopad, s. 18-23.
Jak również w: Głos Papieża, Zeszyt 6 s. 12-16.